آموزش نقشه خوانی ساختمان از صفر تا صد

تسلط به نقشه خوانی ساختمان اولین قدم برای تمام افرادی است که به هر شکلی در حوزه ساختمان سازی فعالیت می‌کنند. خصوصا مهندسان عمران و معماری باید حتما تا حد قابل قبولی به انواع نقشه‌های سازه، معماری، تاسیسات برقی و مکانیکی یک ساختمان تسلط داشته باشند تا از بروز هرگونه مشکل در طول پروژه پیشگیری شود. در این مقاله از آکادمی عمران به بررسی اشکال مختلف و انواع نقشه‌های ساختمانی، مشخصات و علائم نقشه و به طور کلی آموزش نقشه خوانی سازه، معماری، مکانیک و برق خواهیم پرداخت.

نقشه ساختمانی چیست؟

نقشه‌های ساختمانی تصاویر دو بعدی دقیق و کاملی از ساختمان در قالب پلان، برش و نما هستند که اطلاعات جامعی را ارائه می‌دهند اما تسلط بر نقشه خوانی برای درک این اطلاعات ضروری است. برخی از جزئیات مهمی که در نقشه‌های ساختمانی ارائه داده می‌شود، به شرح زیر است:

• موقعیت ساختمان
• جانمایی و ارتباط فضاها
• ابعاد و اندازه هر فضا
• ضخامت و ارتفاع سقف و دیوارها
• جانمایی درب و پنجره‌ها
• محل قرارگیری تاسیسات برقی و مکانیکی
• چیدمان مبلمان
• باکس پله
• تعداد و اندازه پارکینگ‌های هر واحد
• نوع و متریال مصرفی در ساختمان و غیره

بنابراین تهیه نقشه از مهم‌ترین و پایه‌ای‌ترین مراحل ساخت ساختمان برای ایجاد هماهنگی بین مهندسین طراح، ناظران و کارگران است که از بروز هرگونه ابهام در طول فرایند ساخت جلوگیری می‌کند. به عبارتی نقشه‌های ساختمانی یک زبان مشترک بین تمامی عوامل اجرایی پروژه ساختمانی هستند و تسلط بر نقشه خوانی هم یکی از مهم‌ترین مهارت‌های افرادی است که در صنعت ساختمان فعالیت می‌کنند.

مشخصات نقشه ساختمان

بلوک عنوان در هر نقشه، حاوی اطلاعات پایه و شناسنامه‌ای نقشه ساختمان بوده و به عنوان مرجعی برای شناخت کلی آن به کار می‌رود و مشخصات زیر را ارائه می‌دهد:

• عنوان: نام نقشه
• حاشیه: فضای خالی اطراف نقشه که برای نوشتن اطلاعات اضافی مانند مقیاس، جهت‌یابی و عنوان استفاده می‌شود.
• مقیاس: نسبت اندازه اجسام روی نقشه به اندازه واقعی آن‌ها در دنیای واقعی (مقیاس‌های 1/50، 1/100، 1/1000 و غیره)
• جهت‌یابی: جهت شمال، جنوب، شرق و غرب روی نقشه که معمولاً با یک فلش یا یک خط نشان داده می‌شود.
• نمادها: علائم و اشکالی که برای نشان دادن ویژگی‌های مختلف زمین مانند ساختمان‌ها، جاده‌ها، رودخانه‌ها و غیره استفاده می‌شوند.
• رنگ‌ها: استفاده از رنگ‌های مختلف برای نمایش ویژگی‌های خاص مانند پوشش گیاهی یا کاربری زمین
• لایه‌ها: اطلاعات مختلف نقشه (ستون‌ها و آکس بندی، مبلمان و اندازه گذاری و غیره) به صورت لایه‌های جداگانه در نرم افزار اتوکد طبقه‌بندی می‌شوند تا مدیریت و تحلیل آن‌ها آسان‌تر شود.

انواع نقشه‌های ساختمانی

به طور کلی نقشه‌های ساختمانی به چهار دسته تقسیم می‌شوند که در ادامه هر یک را توضیح می‌دهیم:

1. نقشه معماری

نقشه‌های معماری با حرف اختصاری A نمایش داده می‌شوند و شامل مشخصات دقیق و اجرایی بخش‌های مختلف ساختمان هستند. این نقشه‌ها شامل مجموعه‌ای از عناصر معماری است که جزئیات فضاهای گوناگون مانند اتاق‌ها، پذیرایی، نشیمن، آشپزخانه، حمام و همچنین دیوارها، درها و پنجره‌ها، راهروها، پله‌ها و نحوه دسترسی به این فضاها و ارتباط بین آن‌ها را نشان می‌دهند. علاوه بر این نقشه‌های معماری در سه فاز تعریف می‌شوند که در ادامه هر یک را به صورت جداگانه توضیح خواهیم داد.

2. نقشه سازه

نقشه‌های سازه‌ که با حرف اختصاری S نمایش داده می‌شوند، مجموعه نقشه‌های فنی هستند که توسط مهندسان محاسب تهیه می‌شوند و مشخصات فنی دقیقی از عناصر سازه‌ای مانند فونداسیون، ستون‌ها، تیرها، سقف‌ها و اتصالات ارائه می‌دهند. این نقشه‌ها به عنوان راهنمای اصلی برای اجرای صحیح سازه مورد استفاده قرار می‌گیرند. مواردی که در نقشه‌های سازه بررسی می‌شوند، عبارت‌اند از:

• ترازها و ارتفاعات و مقدار خاکبرداری فونداسیون
• پلان و ابعاد فونداسیون
• آرماتوربندی و چیدمان میلگردهای فوقانی و تحتانی فونداسیون
• جزئیات مقاطع سازه
• جزئیات قطع و اتصال بتن
• پلان تیر ریزی
• پلان ستون گذاری و آکس بندی و غیره

3. نقشه تاسیسات الکتریکی

این نقشه‌ها جزئیات کاملی از سیستم روشنایی، آنتن مرکزی، اعلام حریق، کلید و پریز و تلفن ساختمان ارائه می‌دهند و با حرف اختصاری E نمایش داده می‌شوند. طراح نقشه‌های الکتریکی مهندس برق است.

4. نقشه تاسیسات مکانیکی

در نقشه‌های مکانیکی به بررسی جزئیات مربوط به سرمایش و گرمایش ساختمان، لوله کشی گاز، آب و فاضلاب پرداخته می‌شود. علامت اختصاری این نقشه‌ها حرف M است و طراح این نقشه‌ها مهندس مکانیک است.

آموزش رایگان نقشه خوانی